Was Aryan R. (29) de laatste schakel in een eerwraakcomplot, of was het een eenpersoonsactie? In Utrecht werd gisteren het proces in de Zeister brandmoord voortgezet.
Op 7 december 2009 stierf de 23-jarige Narges Achikzei een gruwelijke dood: op de galerij van een flat werd ze met benzine overgoten en in brand gestoken.
Haar Nederlandse ex-werkgever is ervan overtuigd dat de mooie Narges onder druk van haar Afghaanse familie moest trouwen met een Afghaanse man. Aanvankelijk leek de politie daar een heel eind in mee te gaan, maar tijdens de eerdere zittingen bleken daar toch weinig aanwijzingen voor. Verdachte Aryan R. ontkent dat ze de moord heeft gepleegd, maar hoe was ze er dan wxc3xa9l bij betrokken?
(verderop de reactie van deze ex-werkgever, Ralph G., die nog steeds een heel andere visie op de gebeurtenissen heeft, nu eerst het verslag van de zitting van gisteren, door een medewerkster)
"Net als bij de vorige zittingen is het ook vandaag erg druk. In de zaal en op de publieke tribune zit het vol met nabestaanden van Narges, familie van de verdachte, pers en politie. De rechtbank begint waar ze op 15 september gestopt was, met de behandeling van feiten. Tijdens dit eerste gedeelte van de zitting trilt Aryan over haar hele lichaam. Ze zit in elkaar gedoken op haar stoel en geeft heel zacht antwoord op de vragen die de rechter haar stelt.
Ze antwoordt veelal ontkennend: zij heeft Narges niet in brand gestoken, ze is nog nooit bij haar thuis geweest en ze weet niet wat er gebeurd is. De familie van Narges laat van achter uit de zaal duidelijk merken dat ze haar niet geloven.
Op de vraag waarom ze dan in januari toch zelf naar de politie is gestapt zegt ze: "Ik zag de beelden op televisie en ik las het signalement in de krant. Toen dacht ik, dat kan ik wel zijn."
Bij de politie verklaarde ze: "Ik heb daar iets mee te maken. Ik heb daarover gedroomd. Ik kan het moeilijk uitleggen, maar er was iets met een brand."
Ze heeft het er steeds over dat ze wel beelden in haar hoofd ziet van wat er gebeurd is, maar dat het lijkt of ze het heeft gedroomd. Ze zegt dat ze zich niet voorstellen dat ze Narges dit echt heeft aangedaan. Ook geeft ze aan dat ze absoluut geen reden had om Narges iets aan te doen.
Volgens een verklaring van een van Aryans beste vriendinnen ligt dit anders. Zij zegt dat Aryan al een tijdje verliefd was op Haroed, de verloofde van Narges, en dat ze het niet kon verkroppen dat Narges met hem ging trouwen. Toen ze hoorde dat Narges en Haroen zouden trouwen barstte ze zelfs in huilen uit: ze haatte Narges.
De officier van justitie vraagt aan Aryan hoe het zit met de stemmen in haar hoofd. Aryan zou verschillende stemmen horen in haar hoofd die haar opdracht geven zichzelf iets aan te doen. Dat doen ze nog steeds: als ze niet toegeeft aan die stemmen, of geesten, dan blijven ze net zo lang doorgaan totdat ze doet wat zij van haar vragen.
Zowel Aryan als haar advocaat en de rechtbank zijn af en toe lastig te verstaan. Dat is echter niet de grootste ergernis van vandaag: die wordt veroorzaakt door de ongeveer acht in de zaal aanwezige politiemensen die betrokken zijn bij het onderzoek. Gedurende de hele zitting gaan er telefoons af, wordt er hardop met elkaar gepraat, en steeds als er een vraag gesteld wordt aan de verdachte, zeggen zij het antwoord voor. Als de advocaat aan het woord is praten ze er doorheen, waardoor hij helemaal niet meer te verstaan is. De enige voor wie ze stil zijn is de officier van justitie. Als die aan het begin van zijn requisitoir een compliment maakt aan het politiewerk, zijn ze anderhalf uur stil.
Na een korte schorsing mag de verloofde van Narges gebruik maken van zijn spreekrecht als nabestaande. Daarvoor leest een van de rechters de verklaring van Nargesxe2x80x99 moeder en zus voor. Als de rechter de verklaring van de moeder voorleest lopen de emoties in de zaal hoog op. Toen zij bij het huis van haar dochter aankwam hoorde ze haar gillen: "Mama, mama, help me!" De politie liet haar niet door.
Het hele gezin is kapot van de dood van Narges xe2x80″ niets is meer hetzelfde. Haar ouders zitten allebei zwaar aan de medicijnen om toch nog wat nachtrust te krijgen, haar jongste broertje denkt steeds dat zij het is, als er wordt aangebeld.
Voordat Haroen aan het voorlezen van zijn verklaring begint wijst de rechter hem erop dat hij het puur mag hebben over wat Nargesxe2x80x99 dood met hem heeft gedaan xe2x80″ niet meer dan dat.
Met een gebroken stem vraagt Haroen om begrip voor als hij tijdens zijn verhaal emotioneel wordt. Hierna begint hij aan zijn verhaal, dat de gemoederen in de zaal niet onberoerd laat. Narges betekende alles voor hem, ze hadden zich al jaren verheugd op hun huwelijk, dat op 20 december zou gaan plaatsvinden.
Op 7 december spreekt hij haar kort aan de telefoon, als er bij haar wordt aangebeld. Er staat iemand aan de deur die een pakje komt bezorgen.
Even later belt ze weer terug. Ze zegt dat het raar is: er was helemaal niemand met een pakje. En dan begint ze te gillen. In paniek stapt Haroen in zijn auto en rijdt naar haar toe. "God weet hoe ik erheen ben gereden. Ik reed over fietspaden, iedereen toeterde, maar niemand had me tegen kunnen houden."
Heel even schiet het door zijn hoofd dat ze bang is voor insecten: misschien zat er wel een spin op haar schouder. Achteraf noemt hij het stom dat hij daar nog aan dacht, maar hij hoopte heel erg dat er niets aan de hand zou zijn.
Als hij bij de flat aankomt en ziet dat het terrein is afgezet, weet hij dat het mis is. Hij rent naar boven en hoort haar zijn naam gillen. Hij roept terug naar haar, maar wordt er niet doorgelaten. "Niemand toonde begrip."
Hij slaat met zijn vuist op tafel als hij vertelt over hoe hij de moeder van Narges tegenkomt, die vertelt dat ze in brand is gestoken. Ze wordt nog naar het brandwondencentrum in Rotterdam gebracht xe2x80″ ze is voor tachtig procent verbrand, met grotendeels vierdegraads brandwonden. Ze is onherkenbaar verminkt, zwartgeblakerd. De artsen kunnen niets meer voor haar doen en moeten haar laten inslapen.
Overal in de zaal wordt gehuild, ook de familie van de verdachte houdt het niet droog. Een van de rechters grijpt in als Haroen zegt dat hij de verdachte iets zou kunnen aandoen. De zitting wordt opnieuw geschorst. Haroen is helemaal overstuur. Buiten de rechtszaal wordt hij overmand door emoties. Hij staat bij zijn vrienden wanneer hij door zijn benen zakt
en achterover valt.
Als de zitting na twee uur weer wordt hervat is het woord aan de deskundigen. Er zijn er twee aanwezig: mevrouw Muller van het Pieter Baan Centrum en meneer Brand, een psycholoog die door advocaat Willem-Jan Ausma is gevraagd Aryan te onderzoeken.
De reden voor Ausma om ook meneer Brand als deskundige te laten optreden is dat hij het eerder gedane onderzoek door het Pieter Baan Centrum niet vertrouwt. Volgens hem waren de onderzoekers bevooroordeeld en hebben zij daarom geen betrouwbare conclusies kunnen trekken.
Allereerst mag meneer Brand zijn bevindingen toelichten. Het begint allemaal wat rommelig: Brand wil zelf vragen stellen en feiten checken en zijn belofte pas afleggen als hij zeker weet dat Aryan het goed vindt dat hij daar zit.
Het duurt even voor hij op gang is. Zijn conclusies staan zowat lijnrecht tegenover die van het Pieter Baan Centrum. Waar het PBC zegt dat Aryan volledig toerekeningsvatbaar moet worden verklaard, zegt Brand dat Aryan niet geheel in staat is om te beseffen wat ze heeft aangericht.
Ze heeft aan hem verteld dat ze vaak last heeft van impulswoede: zo heeft ze eens tijdens een woede-uitbarsting haar moeder geprobeerd te wurgen, en heeft ze ooit het matras van haar broer met een mes kapot gesneden.
Brand denkt dat er bij Aryan sprake is van een dissociatieve identiteitsstoornis. Kenmerken hiervan zijn onder andere het horen van stemmen, geheugenverlies, het hebben van meerdere persoonlijkheden, gevoelloosheid en extreem (gewelddadig) gedrag. Volgens Brand beleeft Aryan haar wereld soms door andere krachten, geesten. Dit moet volgens hem verder worden onderzocht in verband met verminderde toerekeningsvatbaarheid.
Een van de rechters vraagt in hoeverre Brand denkt dat het gedrag van Aryan cultuurbepaald is. Met die vraag slaat zij volgens hem xe2x80x98de spijker op zijn kop.xe2x80x99 Brand heeft als psycholoog onder andere in India en Afrika gewerkt en maakte daar bijzondere dingen mee.
"Een arts daar kon meteen zien of iemand die binnenkwam psychotisch was, of dat die door geesten bevangen was. Iemand waarvan ik dacht: die is knettergek, stuurde zoxe2x80x99n arts na xc3xa9xc3xa9n blik al weg." Bij zo iemand was er dus geen sprake van een medische verklaring, maar van een morele verklaring, die cultureel bepaald is. Dit zou bij Aryan ook het geval kunnen zijn.
Brand vervolgt met te zeggen dat hij denkt dat de kans op recidive bij Aryan erg groot is, omdat zij niet in staat is te beseffen wat woede met haar doet.
Ook is hij er van overtuigd dat ze de moord met voorbedachte raad heeft gepleegd. Dit wil alleen niet zeggen dat ze volledig toerekeningsvatbaar was, want "iemand kan knettergek zijn en toch in alle precisie een moord voorbereiden."
De deskundige van het Pieter Baan Centrum lijkt in het begin wat zenuwachtig. Ze laat veel xe2x80x98ehmxe2x80x99s vallen en heeft even wat moeite om haar zinnen te formuleren.
Ze vertelt over het uitgebreide onderzoek dat het PBC heeft uitgevoerd, waarbij niet alleen naar Aryans functioneren tijdens de opname is gekeken, maar ook de omgeving en het verleden van Aryan zijn onderzocht. Ook het PBC heeft de mogelijkheid van een dissociatieve identiteitsstoornis onderzocht, maar daar geen aanwijzingen voor gevonden. Zij kwamen juist tot de conclusie dat Aryan een hele geremde en beheerste vrouw is, die altijd goed gefunctioneerd heeft.
Ze werkte tot op zekere hoogte mee aan de onderzoeken, maar als haar werd gevraagd naar de gebeurtenissen van 7 december, zweeg ze. Op dit punt konden zij haar dus niet verder onderzoeken, en de vraag is of het dan zin heeft om haar verder te behandelen.
Hierna is het de beurt aan de officier van justitie. Zijn requisitoir duurt ongeveer anderhalf uur, en hij gaat daarin vooral in op de bewijzen, de gevolgen voor de nabestaanden en de gruwelijkheid van de daad.
Allereerst laat hij een geluidsfragment horen van een 112-melding die op 7 december binnenkwam bij de brandweer. Te horen is een man die duidelijk in paniek is, verbijsterd door wat hij ziet: een vrouw die in brand staat. Ook laat hij fotoxe2x80x99s zien van het plaats delict. De laarzen van Narges staan nog tegen de zwartgeblakerde muur.
Volgens de officier van justitie kan wettig en overtuigend worden bewezen dat Aryan degene is die Narges heeft vermoord. Hij baseert zich onder meer op de camerabeelden, de verklaring van haar beste vriendin, de brandwond die Aryan zelf had aan haar hand, en op aangetroffen DNA-materiaal op een aansteker die op de galerij werd gevonden.
Ook acht hij bewezen dat dit alles met voorbedachte raad is gebeurd. Een aantal weken voor haar dood stuurde Aryan al smsxe2x80x99jes met een onbekend nummer en onder een andere naam naar Narges, waarin ze aangaf dat ze met haar wilde afspreken.
Mede doordat Aryan zelf niks loslaat over hetgeen gebeurd is, kan een stoornis bij haar niet worden bewezen. Het zou dus kunnen dat ze uit vrije wil en pure jaloezie de moord pleegde. De ernst van het gebeuren en de gruwelijkheid van de dood van Narges wegen zwaar mee in het vormen van de eis.
Nadat hij nog een gedetailleerde verklaring van de ambulancebroeders die Narges naar het brandwondencentrum vervoerden voorleest (xe2x80x98nog nooit zoiets gezienxe2x80x99, xe2x80x98konden geen bloedvat meer vindenxe2x80x99, xe2x80x98haar huid knisperde als een verbrand stuk krantenpapierxe2x80x99, xe2x80x98ze gilde het uit van de pijn bij elke aanrakingxe2x80x99), komt hij tot een eis: 23 jaar, met aftrek van de tijd die ze in voorarrest heeft gezeten.
Advocaat Ausma betoogt in zijn pleidooi dat er in deze zaak geen motief is. Hoewel er verschillende motieven zijn aangedragen, is voor niet xc3xa9xc3xa9n van de motieven hard bewijs gevonden.
Volgens Ausma is Aryan bereid om mee te werken aan nader onderzoek, zo lang dat niet plaatsvindt in het Pieter Baan Centrum. Ze vindt de mensen daar vijandig. Het was een opluchting voor haar om met psycholoog Brand te praten: eindelijk iemand die echt luistert.
De zaak Andrea Luten wordt kort aangehaald. Een aantal jaren geleden leek deze zaak opgelost toen iemand was aangehouden voor de moord op het 15-jarige meisje. Hoewel het leek alsof de zaak bijna rond was, bleek hij het uiteindelijk toch niet gedaan te hebben.
Volgens Ausma is voorzichtigheid dan ook geboden: het kan altijd zo zijn dat iets niet is gebeurd op de manier die het meest voor de hand ligt.
Met betrekking tot de voorbedachte raad geeft Ausma aan dat iemand die met voorbedachte raad een moord pleegt, er daarna ook voor zorgt dat hij of zij een kloppend verhaal vertelt xe2x80″ de zogenaamde nabedachte raad. Dit is bij Aryan niet het geval. Zo heeft ze verschillende verklaringen afgelegd over hoe ze aan de brandwond op haar
hand zou zijn gekomen. Hij vraagt dan ook vrijspraak voor de voorbedachte raad.
Ausma is van mening dat er bij Aryan wel degelijk sprake is van een dissociatieve persoonlijkheidsstoornis, aangezien ze voldoet aan alle symptomen. Het verklaart waarom ze gaten heeft in haar geheugen, dat ze verschillende persoonlijkheden aanneemt en af en toe woede-uitbarstingen heeft. Volledige toerekeningsvatbaarheid kan dus niet bewezen worden.
Volgens Ausma zijn de laatste jaren de strafmaat en de rol van de nabestaanden steeds groter geworden. Hoewel hij het ook goed vindt dat de nabestaanden spreekrecht hebben, is hij van mening dat de straf voor de verdachte los staat van het leed van de nabestaanden. Iedere moord is erg voor nabestaanden, maar het kan niet zo zijn dat hoe meer leed zij hebben (of tonen) hoe hoger de straf uitvalt. De strafbepaling moet nog steeds volgens de regels van de wet worden uitgevoerd.
Waar de meeste advocaten normaal gesproken hun best doen om ervoor te zorgen dat hun clixc3xabnt geen behandeling krijgt opgelegd, pleit Ausma voor zijn clixc3xabnte juist wel voor behandeling.
Aangezien zij nu bereid is mee te werken, kan worden aangetoond dat ze ontoerekeningsvatbaar was. Het alternatief is dat ze na het uitzitten van haar gevangenisstraf onbehandeld de maatschappij weer in komt. Aryan vindt zelf: "Als ik het gedaan heb, moet ik behandeld worden."
Er wordt een aantal vergelijkbare zaken aangehaald waarin de dader volledig toerekeningsvatbaar was en, evenals Aryan, een blanco strafblad had. In geen van deze zaken was de gevangenisstraf hoger dan 17 jaar, dus daar zou dit geen uitzondering op moeten zijn.
Het laatste woord is aan Aryan. "Ik vind het verschrikkelijk wat er gebeurd is. Ik zou wel willen helpen om meer te vertellen, maar ik kan me niks herinneren."
De uitspraak is op 16 december.
Tekst verslag: Anna Korterink
REACTIE EX-WERKGEVER RALPH G.
De ex-werkgever van Narges (en haar zus) is Ralph G., die er van het begin af aan van overtuigd is dat er mxc3xa9xc3xa9r aan de hand is, dat Aryan is gestuurd. Zijn reactie na het proces van gisteren:
Aryan heeft het gedaan, daarover bestaat geen twijfel. Over haar motief, betrokkenheid van anderen, de betrouwbaarheid van getuigen en de kwaliteit van het opsporingsonderzoek bestaat discussie.
Jaloezie-motief: Een getuige vertelde dat Aryan aan vrienden had verteld dat ze verliefd was op de verloofde van Narges. Ze zou de hele avond hebben gehuild na de trouwaankondiging.
Aryan ontkent dat ze verliefd was op Haroen. Ausma stelt dat Justitie het jaloezie-motief niet hard kan maken: "Ze had geen reden om Narges om te brengen. Zag haar niet als liefdesrivale. Als ze het toch heeft gedaan moet er iets anders aan de hand zijn."
Volgens een bekende hebben Aryan en Haroen elkaar misschien een aantal maal in hun leven ontmoet. Een psycholoog van PBC had al verklaard dat hij niet weet waarom ze het heeft gedaan.
Betrokkenheid van anderen: De officier van justitie vindt het moeilijk voorstelbaar dat Aryan dit alleen heeft gedaan. Duidelijk is dat de moord zeer nauwkeurig is gepland en zeer geniepig is uitgevoerd. Aryan zwijgt over betrokkenheid van anderen.
Betrouwbaarheid van getuigen: Narges' familie, verloofde en vrienden hebben direct na de brandmoord naar mij gewezen als moordenaar. Tientallen Afghanen hebben mijn naam genoemd op internetfora en beweerden stellig dat Narges in brand was gestoken door drie Nederlandse mannen met zwarte bivakmutsen. Zij beweerden dat ik jaloers was vanwege het huwelijk terwijl ik niet eens wist dat ze nog een keer zouden gaan trouwen (deze maal wel voor de burgerlijke stand).
Toen voor iedereen duidelijk was dat ik absoluut niet de dader kon zijn geweest begon Narges' familie, vrienden en verloofde allerlei verhalen te verspreiden dat Aryan de jaloerse liefdesrivale was van Narges. Ik denk dat de getuige liegt om Aryan een motief te verschaffen en opdrachtgevers in bescherming te nemen.
Kwaliteit van opsporingsonderzoek: Ik als ex-werkgever, buurtbewoners en een vriendin van Narges hebben allen in alle eerlijkheid gewezen op de mogelijkheid dat Narges niet wilde trouwen met de Afghaanse man die de ouders voor haar hadden uitgekozen. Narges heeft letterlijk tegen mij gezegd "Ik ga later trouwen met een man van mijn eigen keuze, anders branden in de hel!".
Ik weet dat zij liever niet zou hebben willen trouwen met de Afghaanse man. Vanmiddag vertelde Haroen in de rechtszaal dat zijn hele leven draaide om Narges en dat dit nu allemaal kapot is. Ik vrees dat het rechercheteam op basis van alle getuigenverklaringen en bewijsstukken de verkeerde puzzel heeft gemaakt en deze door OvJ als waarheid aan de strafrechters heeft laten presenteren. Het rechercheteam heeft onvoldoende onderzoek gedaan naar de opdrachtgevers van de brandmoord en lijkt Narges' familie en verloofde in bescherming te nemen door te kiezen voor jaloezie i.p.v. eerwraak. Het rechercheteam had aan waarheidsvinding moeten doen en de juiste puzzel moeten maken. Eerwraak wordt nu gedevalueerd tot een complottheorie terwijl het zeer waarschijnlijk wel het juiste motief is dat aan de Zeister brandmoord moet worden gekoppeld.
Ik vind dat Aryan vanwege het onzorgvuldige optreden van het rechercheteam ernstig is benadeeld. Ik vind dat ook de opdrachtgevers voor een strafrechter moeten worden gebracht.