(reportage uit Panorama, april 2010)
Als hij dankzij een dna-match in beeld is gekomen als verdachte, bekent Henk F.(41) uit Hoogeveen al snel dat hij degene is die in mei 1993 de vijftienjarige Andrea Luten uit Ruinen heeft gewurgd. Hij benaderde haar toen ze aan het eind van de middag alleen naar huis fietste. Anderhalf jaar daarvoor verdween xe2x80x99s morgens vroeg een eveneens vijftienjarig meisje, toen ze alleen naar school fietste. Van deze Willeke Dost is nog steeds geen spoor gevonden, Henk F. wordt er nu over ondervraagd.
xe2x80x9cKort voor ze verdween hebben getuigen haar gezien toen ze stond te praten met een blonde jongen, op de vijfsprong. Ze moet ongeveer 800 meter hem mee zijn gegaan, de zijweg in. De politie dacht direct ook al dat het iemand moet zijn geweest die ze kende of in elk geval vertrouwde. Andrea zou nooit met een onbekende zijn meegegaan.xe2x80x9d
In 1994 stond in Panorama een uitvoerig interview met Roelof en Lammi, eigenaren van cafxc3xa9 De Dorpsherberg in Ruinen. De vijftienjarige Andrea was hun enig kind en was anderhalf jaar daarvoor vermoord. Tegenwoordig wonen Roelof en Lammi een groot deel van het jaar in Hongarije, waar ze een landgoed beheren. Toen het nieuws over de aanhouding van Henk F. bekend werd, kwamen ze snel terug naar Ruinen. Aanvankelijk hadden ze nog wat twijfel: er waren al eerder verdachten in beeld geweest en die bleken het telkens toch niet te zijn, maar dit keer was het geen valse hoop: enkele dagen na de arrestatie legde Henk F. een bekentenis af.
Wat er die maandagmiddag in mei precies is gebeurd is nog niet bekendgemaakt, details zullen pas tijdens het proces naar buiten komen, maar het lijkt erop dat Henk F. van plan was Andrea seksueel te misbruiken. Haar spijkerbroek was opengeritst en er werden enkele schaamharen van hem aangetroffen op haar kleding. Dat was alles, er waren geen sporen die erop wezen dat er seksuele handelingen waren verricht. Andrea was gewurgd. Had ze zich verzet, wilde Henk F. haar het zwijgen opleggen, misschien omdat ze begon te schreeuwen?
Het oppikken van Andrea moet in een oogwenk zijn gebeurd, kort daarvoor waren er fietsers, kort erna ook, niemand begreep hoe Andrea zo ongemerkt kon verdwijnen. Andrea werd de volgende dag door haar eigen vader en een vriend gevonden, tijdens een massale zoekactie.
De grootste fout die de politie maakte was dat men zich nogal blindstaarde op een tip over een rode auto die in de buurt zou zijn gesignaleerd. Later bleek die er niets mee te maken hebben, maar veel waardevoller tips over andere mogelijke daders waren toen al zo lang op de plank blijven liggen dat er weinig meer mee gedaan kon worden.
Carlo Schippers van de toenmalige CRI maakte destijds een profielanalyse van de dader. Volgens hem zou het een bekende van Andrea geweest kunnen zijn, iemand op afstand die stiekem een oogje op haar had. Waarschijnlijk een stille jongen, een eenling, die van afstand verliefd op haar was en niet op een normale manier contact met haar durfde maken. Terwijl daar toch mogelijkheden genoeg voor waren: Andrea hielp geregeld mee in het cafxc3xa9 van haar ouders. Voor veel jeugdige bezoekers was de mooie Andrea een extra aantrekkingspunt.
Henk F. heeft inmiddels verklaard dat hij Andrea niet kende, wel staat in enkele kranten dat hij wel eens in het cafxc3xa9 in Ruinen was geweest maar dat hij Andrea daar nooit had gezien. Als dat waar is, dan rijst de vraag: wat deed Henk F., toen 24 jaar oud, die middag in de buurt van dat fietspad bij de bossen van Gijsselte, een paar kilometer van Ruinen? Hij woonde toen in Hollandscheveld, een dorpje aan de andere kant van Hoogeveen. Hij was die middag met de fiets, zo heeft hij verklaard.
Andrea was xe2x80x99s middags na schooltijd nog even de stad in geweest, daarom fietste ze wat later dan anders, en alleen, naar huis.
Heeft Henk F. haar zien fietsen en heeft hij haar een eindje achtervolgd, of stond hij doelbewust op een mogelijke prooi te wachten die middag, op een plek waar veel scholieren langskwamen? De politie dacht destijds dat de moordenaar van Andrea iemand moest zijn geweest die ze kende of in elk geval vertrouwde. Lammi Luten: xe2x80x9cAndrea was geen naxc3xafef kind, ze zou nooit vrijwillig met een onbekende zijn meegegaan.xe2x80x9d
Nu het erop lijkt dat hij Andrea niet kende, kan het haast niet anders of hij moet haar direct met geweld hebben meegenomen. Dat geweld moet hij hebben ingecalculeerd toen hij aan deze actie begon: de kans dat een willekeurig meisje spontaan met hem mee zou gaan, was te verwaarlozen.
In de praktijk blijkt xe2x80″ achteraf xe2x80″ dat dit soort delicten zelden uit de lucht komt vallen: de daders hebben meestal meer op hun kerfstok, of er is jarenlang een psychische spanning opgebouwd. Met de fiets was het vanuit Hoogeveen naar Gijsselte xe2x80″ de plaats delict xe2x80″ ongeveer zes kilometer. De kans is groot dat Henk F. die middag vanuit Hoogeveen is vertrokken.
Op 15 januari 1992 was in diezelfde omgeving een ander vijftienjarig meisje spoorloos verdwenen: Willeke Dost uit Koekange. Ook op een fietsroute naar school: van Koekange naar Meppel. De gedachte is altijd geweest dat zij door iemand met een auto moet zijn opgepikt: van Willeke noch van haar fiets is ooit meer iets gevonden. Hollandscheveld, waar F. toen woonde, ligt aan de A28. Koekange ook, achttien kilometer verderop.
Over de verdwijning van Willeke doen al jarenlang de meest vreemde geruchten de ronde, maar het meest aannemelijke is nog steeds dat ze door een willekeurige onbekende zedendelinquent is meegenomen, die haar vervolgens spoorloos heeft laten verdwijnen.
In de zaak van Andrea legde Henk F. tamelijk vlot een bekentenis af, wellicht ook omdat er overtuigend dna-bewijs was. De kans is groot dat hij, als hij stevig wordt ondervraagd over Willeke, ook wel met een bekentenis komt. Als hij inderdaad verantwoordelijk is voor haar verdwijning.
ANDREA HAD ZICH VERSLAPEN
In 1994 had ik voor Panorama een uitvoerig interview met Roelof en Lammi Luten, anderhalf jaar nadat Andrea was vermoord. Enkele fragmenten:
xe2x80x9c'Andrea had zich verslapen, het eerste lesuur zou ze missen. Anders ging ze om zeven uur van huis. Dan fietste ze naar de benzinepomp, het verzamelpunt waar de scholieren wachten tot iedereen er is. Het is ongeveer drie kwartier fietsen naar Hoogeveen. Deze morgen was het kwart over acht voor ze van huis ging. Toen ze beneden was gekomen, was ze aan tafel stiller dan anders, ze zat uit het raam te staren. 'Ik heb zo raar gedroomd vannacht,' zei ze, 'ik droomde dat ik al mijn vriendinnen kwijtraakte.' Ik zei: 'Doe niet zo eng, trek je daar niks van aan, ga lekker naar school, meid.' Meestal kon ik haar wel aan het lachen krijgen, maar nu lukte dat niet, ze blee
f ernstig. Het was de maandag na moederdag, de eerste schooldag na de voorjaarsvakantie.xe2x80x9d
xe2x80x9cRoelof heeft 's maandags altijd vrij, hij was weg, ik was alleen thuis. Het was druk, de diepvries was stuk, dat kostte me veel tijd. Andrea zou om ongeveer vijf uur thuis zijn. Toen het kwart over vijf was, dacht ik al een keer: getverdemme, ze is laat. Om half zeven dacht ik, heel raar: nu moet ik iets gaan eten, anders komt het er niet meer van. Normaal gesproken zou ik in alle staten zijn geweest als Andrea een half uur te laat was, maar het was allemaal heel vreemd, alsof ik in een soort trance verkeerde. Om half acht heb ik de lakens nog verschoond. Net als met dat eten: als ik het nu niet doe, komt het er niet meer van.xe2x80x9d
xe2x80x9cRoelof kwam rond twaalf uur thuis, was met een vriend uitgeweest, hij was vrolijk, opgewekt, maakte geintjes. Ik zei: "Ik heb twee heel vervelende dingen." Hij zei: "Steek maar van wal!" Ik zei: "De diepvries is kapot en Andrea is niet thuisgekomen." Hij stond aan de grond genageld, hij werd in xc3xa9xc3xa9n klap spierwit. Toen pas drong het tot mezelf door: 'wat is hier aan de hand?' Hij heeft de auto gepakt en is naar Hoogeveen gereden, om te kijken of haar fiets bij het station stond. De politie kwam weer, Roelof kwam terug. Niets gevonden.xe2x80x9d
xe2x80x9cDe directeur schrok ook heel erg. Hij is naar de klas van Andrea gegaan en heeft daar gevraagd of er de vorige dag iets was gebeurd. Het enige dat er werd verteld was dat ze die dag bijzonder vrolijk was geweest. Dat heb ik later gedacht: 'Dan is haar laatste dag heel fijn geweest, ze wordt die dag vermoord en dan is ze heel vrolijk. Als je vrolijk bent, zie je minder gevaar.'xe2x80x9d
xe2x80x9cJohn en Roelof hebben haar gevonden. Ze lag een stukje van de weg, waar het bos dichter is. Ze waren er 's morgens ook al eens langs gereden, maar toen stond de zon aan de andere kant. Nu reden ze er weer langs, met de zon in de rug. John zag iets flikkeren, waarschijnlijk was het de zon die op het stuur van de fiets scheen. De politie had tegen hen gezegd: ga gerust zoeken, maar ga niet uit de auto. De politie was ook altijd in de buurt. Toen John die glinstering zag, stapten ze uit op het zandpad. Roelof vond een haarspeld van Andrea, die heeft hij heel voorzichtig opgepakt, met zijn vingers aan de zijkanten. Er kwam meteen een politieman aanlopen. Roelof is blijven staan, John en de politieman liepen verder. De politieman had een verrekijker bij zich. Hij keek naar de plek waar John de glinstering had gezien en zei tegen John: xe2x80x98Breng je vriend maar naar huis, dit is hartstikke fout.xe2x80x99"